Czy zdarzyło ci się kiedyś obudzić w środku nocy, odczuwając niemożność poruszenia się i towarzyszący temu nieopisany lęk? Jeśli tak, mogłeś doświadczyć tajemniczego zjawiska znanego jako paraliż senny. To niezwykłe i nieco przerażające zdarzenie związane jest z okresem zasypiania lub przebudzenia, a wielu z nas choć raz w życiu miało tę niezwykłą przygodę. W tym artykule zgłębimy świat paraliżu sennego, odkrywając jego przyczyny, objawy i potencjalne sposoby radzenia sobie z tym zjawiskiem. Gotowi na podróż przez terytorium snów?
Paraliż senny (inaczej porażenie przysenne) to zjawisko pojawiające się podczas wybudzania lub zasypiania. Polega na niemożności poruszania ciałem przy jednoczesnym zachowaniu świadomości. Czynność większości mięśni jest porażona, jednak funkcje oddechowe i poruszanie gałkami ocznymi najczęściej przebiegają prawidłowo.
Zjawisku mogą towarzyszyć halucynacje oraz uczucie silnego lęku i niepokoju. Czas trwania epizodu paraliżu sennego wynosi przeważnie od kilkunastu sekund do kilku minut. Częstość występowania porażenia przysennego może dotyczyć około 8% populacji.
Mechanizm powstawania paraliżu sennego wciąż nie został dokładnie ustalony. W czasie wystąpienia paraliżu sennego włączona zostaje świadomość, pomimo wciąż obecnego zahamowania motorycznego. Czynniki zakłócające regularne wzorce snu i powodujące fragmentację fazy REM sprzyjają epizodom paraliżu.
Paraliż senny może budzić spore obawy, ale nie zagraża życiu ani zdrowiu.
Paraliż senny może sporadycznie pojawiać się u ludzi zdrowych i nazywany jest wtedy izolowanym paraliżem sennym. Jednak zwykle towarzyszy różnym schorzeniom psychicznym i somatycznym. Najczęściej dotyczyło ono pacjentów z:
Do częstszego występowania paraliżu sennego może przyczyniać się także zły stan somatyczny. Wśród czynników ryzyka wymienia się:
Podstawowym objawem porażenia przysennego jest niemożność poruszenia ciałem po wybudzeniu lub rzadziej w trakcie zasypiania. Większość mięśni szkieletowych zostaje porażona, chociaż zwykle nie dotyczy to mięśni poruszających gałkami ocznymi ani przepony. Świadomość jest zachowana, oczy pozostają zwykle zamknięte. Mogą wystąpić trudności z oddychaniem, kołatanie serca, duszność, pocenie się i nudności. Osoby doświadczające paraliżu sennego często usilnie próbują poruszyć się, myśląc, że to spowoduje zniesienie tego stanu. Z relacji pacjentów wynika, że delikatne bodźce zewnętrzne (np. zawołanie po imieniu, dotyk) czasem prowadzą do ustąpienia paraliżu. Doświadczeniu paraliżu sennego na ogół towarzyszą silny lęk i strach, w tym strach przed śmiercią. Czasem mogą występować również halucynacje, które nasilają poczucie lęku.
W zależności od kraju, religii i kultury paraliż senny jest różnie odbierany. Jego występowanie czasem interpretuje się jako działanie mocy nadprzyrodzonych, zjawisko magiczne czy też (szczególnie w USA) jako „porwanie przez kosmitów”.
W przypadku nawracających epizodów paraliżu sennego konieczna może być wizyta u specjalisty: psychiatry lub ewentualnie neurologa.
Komentarze