Przewodnienie hipotoniczne czasem nazywane zatruciem wodnym, to zaburzenie gospodarki elektrolitowej spowodowane nadmierną podażą wody lub dużo częściej, upośledzeniem funkcji nerek i zaburzeniem wydalania płynów. Może ono prowadzić nawet do obrzęku mózgu. W upalne dni utrata wody przez parowanie nasila się, co zwykle kompensujemy zwiększonym przyjmowaniem płynów na skutek odczuwanego pragnienia, by nie doprowadzić do odwodnienia.
U osób z zachowaną prawidłową wydolnością nerek zwykle równowaga między przyjmowaniem a wydalaniem płynów jest zachowana i nie dochodzi do przewodnienia. Zdrowe osoby są w stanie wydalić przez nerki do 10 litrów moczu dziennie. Przyjęcie większej ilości wody, szczególnie w krótkim czasie, nawet u zdrowych osób może prowadzić do powikłań.
Przewodnienie hipotoniczne: Przewodnienie hipotoniczne występuje, gdy organizm traci więcej elektrolitów (np. sód, potas) w stosunku do ilości wody. Stężenie elektrolitów w organizmie jest obniżone, co prowadzi do rozcieńczenia płynów ustrojowych. Przyczyną tego typu przewodnienia może być nadmierny przyjęcie wody w stosunku do elektrolitów, utrata soli mineralnych przez pot, wymioty, biegunki lub zaburzenia hormonalne.
Przewodnienie hipertoniczne: Przewodnienie hipertoniczne występuje, gdy organizm traci więcej wody niż elektrolitów, co prowadzi do podwyższenia stężenia elektrolitów w organizmie. W takim przypadku organizm stara się wyrównać stężenie poprzez przemieszczenie wody z komórek do przestrzeni pozakomórkowej. Przyczyną przewodnienia hipertonicznego mogą być m.in. nadmierne pocenie się, brak odpowiedniej ilości wypijanego płynu, cukrzyca, stosowanie niektórych leków lub zaburzenia hormonalne.
Przewodnienie izotoniczne: Przewodnienie izotoniczne występuje, gdy organizm traci zarówno wodę, jak i elektrolity w równych proporcjach. Stężenie elektrolitów pozostaje prawie niezmienione. Ten typ przewodnienia jest najczęściej związany z utratą płynów na skutek gorączki, ciężkiego pocenia się, wymiotów lub biegunek.
Do sytuacji przewodnienia może dojść np. u maratończyków, którzy po intensywnym wysiłku fizycznym, podczas którego wydalili dużo sodu i wody z potem, łapczywie gaszą pragnienie zbyt dużą ilością płynów bezelektrolitowych ( czyli samą wodą), bądź u osób z zaburzeniami psychicznymi wskutek polidypsji (patologiczne, nadmierne uczucie pragnienia). Warto nadmienić, że polidypsja może być jednym z objawów niezdiagnozowanej cukrzycy typu 1, częściej występującej u dzieci. Do przewodnienia związanego z nadmierną podażą wody może dojść także u niemowląt karmionych nadmiernie rozcieńczoną mieszanką mleczną.
Choroby, w przebiegu których może dojść do przewodnienia hipotonicznego, to:
W przebiegu przewodnienia hipotonicznego dochodzi do spadku stężenia jonów sodu we krwi, czyli hiponatremii. Nadmiar wody prowadzi do rozcieńczenia krwi i powoduje wypływ płynu z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza komórek. Prowadzi to do obrzęków obwodowych i przesięków do jam ciała. Tkanką szczególnie wrażliwą na obecność nadmiaru płynu jest tkanka mózgowa, a najbardziej niebezpiecznym powikłaniem przewodnienia hipotonicznego jest obrzęk mózgu.
Do objawów związanych z przewodnieniem należą także:
Rozpoznanie przewodnienia hipotonicznego stawia się na podstawie objawów przewodnienia (obrzęków, płynu w jamach ciała, obrzęku mózgu), stwierdzonej w badaniach laboratoryjnych hiponatremii oraz zmniejszonej osmolalności surowicy.
W przypadku osób z prawidłową funkcją nerek wystarczającym leczeniem może okazać się restrykcja przyjmowania płynów. Przewodnienie związane z zaburzonym wydalaniem moczu wymaga leczenia lekami moczopędnymi (diuretykami), a w niektórych chorobach wymagane jest użycie antagonistów receptorów wazopresyny.
Komentarze