Źródło: pixabay.com
Nabycie umiejętności mówienia i prawidłowego wymawiania głosek to proces, który trwa latami. Rodzice często niepokoją się, że ich dziecko może mieć wadę wymowy, dlatego obserwują je i korzystają z pomocy logopedy. Jednak nie zapominajmy, że istnieją pewne normy, dzięki którym w prosty sposób można ocenić, czy niewłaściwy sposób mówienia malucha jest zjawiskiem naturalnym, czy problemem
Istota mowy polega na przekazywaniu i odbiorze informacji czyli po prostu na porozumiewaniu się między sobą w sposób prawidłowy. Dlatego, aby uniknąć powstawania przyczyn wad wymowy już od pierwszego dnia narodzin dziecka trzeba odpowiednio stymulować, bodźcować i obserwować noworodka. Reaguj jak najszybciej, gdy zaczyna Cię coś niepokoić.
Rozwój mowy
Głużenie, gaworzenie, a w końcu pierwsze proste słowa – tak wygląda proces kształtowania się mowy. Pod koniec pierwszego roku życia maluchy potrafią już wypowiadać kilka nieskomplikowanych wyrazów (mama, tata, baba itp.), w wieku 18-24 miesięcy budować proste zdania. Oczywiście należy brać pod uwagę indywidualne predyspozycje i uwarunkowania, które sprawiają, że każde dziecko rozwija się w innym tempie i w różnym okresie zdobywa poszczególne umiejętności. Najbardziej wyczekiwane „r” pojawia się około 6 roku, co nie oznacza, że zawsze tak się dzieje. Jak wygląda rozwój mowy, jakie są kolejne etapy? Pierwszy rok życia to głoski p, b, m, chwilę później ś, ź, ć, ń oraz k, g, ch. W okolicy dwóch lat dochodzą następne dźwięki: f, w, a czasem także l. Trzy- lub czterolatek wymawia s, z, c, dz, pięciolatek r, na samym końcu pojawia się zdolność artykułowania sz, cz, ż, dż.
Czym jest wada wymowy?
Wady wymowy wynikają z niemożności realizowania jednego, kilku lub kilkunastu dźwięków. Dlatego mówca, aby ułatwić sobie zadanie często stosuje:
- zniekształcanie głoski (deformacja),
- zastępowanie niewygodnej głoski inną łatwiejszą (substytucja),
- opuszczanie głoski (elizja).
Oto najczęstsze rodzaje wady wymowy u dzieci:
seplenienie, czyli nieprawidłowe wymawianie głosek s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, cz, dż, ż,
jąkanie— zacinanie, brak płynności podczas wypowiedzi,
rotacyzm — wymienne stosowanie głosek, np. zamiast r dziecko mówi l lub j,
lambdacyzm — zamiana głoski l na j, a także pomijanie jej w wymowie.
Nieprawidłowa realizacja głosek zawsze ma swoją przyczynę, którą można usunąć. Nasza mowa jest naszą wizytówką, dlatego dbajmy, by była ona najpiękniejsza – niezależnie od tego, czy dotyczy to małych, czy dużych użytkowników języka. Kiedy zauważamy wady wymowy u naszych dzieci, udajmy się do logopedy. Ważne jest, aby rozwój mowy dziecka przebiegał prawidłowo, a wszelkie zaburzenia i nieprawidłowości zostawały usunięte. Pamiętajmy także, że dla dziecka najlepszym nauczycielem i wzorem jest jego otoczenie, a więc wszystkie bliskie mu osoby.
Ćwiczenia logopedyczne do wykonania w domu:
- Dmuchanie na różne lekkie przedmioty, które można przesuwać, np. kolorowe piórka lub kroplę wody na stoliku.
- Zdmuchiwanie płomienia świeczki lub dmuchawców.
- Naśladowanie chrapania.
- Wprawianie oddechem w ruch wiatraczka.
- Wysuwanie języka i poruszanie nim.
- Zlizywanie z warg i podniebienia masła orzechowego, miodu lub kremu czekoladowego.
- Unoszenie płaskiego języka do podniebienia.
- Liczenie językiem zębów.
- Sięganie językiem do tylnych zębów górnych.
- Przejeżdżanie językiem po dziąsłach i zębach przy zamkniętej buzi.
- Wysyłanie buziaków i cmokanie.
- Nadymanie policzków i pokazywanie, jak powoli uchodzi powietrze z balona
- Przesadne ziewanie.
- Puszczanie baniek mydlanych.
- Picie wody przez słomkę lub robienie burzy w szklance wody przy użyciu słomki.
- Gryzienie twardych pokarmów (np. surowej marchewki), jedzenie łyżką oraz picie z kubka.
- Odgadywanie dźwięków, które wydają różne przedmioty (np. pralka, odkurzacz, instrument muzyczny, radio) na podstawie nagrań z wydawanymi przez nie odgłosami.
- Zabawy w domino głoskowe, czyli wymyślanie wyrazu na głoskę, na którą skończył się poprzedni wyraz.
- Szukanie rymów oraz wymyślanie jak najwięcej wyrazów zaczynających się lub kończących na daną głoskę.
- Pompowanie balonika: fu-fu-fu, a potem recytowanie znanego wierszyka Baloniku nasz malutki... z jednoczesnym odsuwaniem się od siebie i opadnięciem na podłogę, gdy balon przerywa miarę i robi trach.
- Naśladowanie odgłosu pojazdu przedstawionego na karcie obrazkowej, np. samochodu (brum, brum), karetki (i-o, i-o) czy pociągu (tudum, tudum) i poruszanie sie po wyznaczonym torze w przestrzeni.
A.J.
Komentarze